POURAZOWE USZKODZENIA MÓZGU

Uraz mózgu powstaje w następstwie urazu głowy i  jego następstw  takich jak znaczne niedokrwienie  i  wewnątrzczaszkowy krwiak pourazowy. Mózg zostaje uszkodzony wskutek działania zewnętrznej siły oraz  powikłań  po  urazie takich jak  niedotlenienie,  wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego i obrzęk mózgu. Uraz może prowadzić do czasowego lub trwałego ustania funkcji mózgu, zmian w strukturze mózgu ,może również doprowadzić do zmian których nie można wykryć obecnie dostępnymi narzędziami i metodami diagnostycznymi.

Urazy mózgu są  klasyfikowane w oparciu o mechanizm ( siły sprawcze), ciężkość urazu, lub wywołane zmiany anatomiczne.

Zmiany pourazowe tworzą łańcuch wzajemnie po sobie następujących zjawisk

• Pierwotne uszkodzenie -  powstaje w pierwszych sekundach  po urazie
• Wtórne uszkodzenie powstaje w ciągu minut lub godzin po urazie w zależności od tego kiedy ofierze urazu  zostanie udzielona fachowa pomoc medyczna .
• Trzeciorzędowe uszkodzenie pojawia sie w dowolnym czasie po pierwotnym i wtórnym  uszkodzeniu i może prowadzić do dalszych powikłań

Sformułowanie uraz głowy i uraz mózgu są często używane zamiennie. W rzeczywistości uraz głowy jest pojęciem szerszym obejmującym również uraz tkanki mózgowej, kości, skóry i narządów. Uraz głowy może być otwarty ( rana postrzałowa),zamknięty lub miażdzący.. Uszkodzenie może być ogniskowe (zlokalizowane) lub rozległe.

Urazy głowy są główną przyczyną zgonów i inwalidztwa dzieci i młodych dorosłych. Przyczyną urazów głowy są wypadki ( komunikacyjne, sportowe, wojskowe),  upadki i przemoc.

PIERWOTNE USZKODZENIE

Powstaje w momencie urazu gdy tkanka mózgowa i naczynie zaopatrujące mózg ulegają uciśnięciu, naciągnięciu lub rozerwaniu.

Wyróżniamy 3 rodzaje urazów: otwarty, zamknięty  i zmiażdżenie

Uraz zamknięty

Jest to najczęstszy uraz głowy. Ofiary urazu nie mają na głowie  przerwanej ciągłości skóry ani ran otwartych. Uraz jest efektem działania sił akceleracji i deceleracji  ma to np. miejsce podczas zderzenia. Mózg wraz z głową porusza się szybko do przodu potem gwałtownie do tyłu, może dodatkowo ulegać rotacji bocznej, pociąganiu a nawet rozerwaniu. W tkance mózgowej powstają rozlane zmiany: wstrząśnienie, stłuczenie, krwawienie. Wraz z tkanką mózgową często zostają uszkodzone zaopatrujące mózg naczynia.

Uraz otwarty –  rany otwarte  lub  penetrujące

Zdarza się rzadziej niż uraz zamknięty. W tym typie urazu mózg zostaje  uszkodzony  i odsłonięty;   ma to miejsce na przykład wskutek  postrzału, uderzenia ostrym narzędziem lub przedmiotem ( siekiera, dźwignia hamulca motocyklowego). Uraz może być ograniczony do jednego obszaru lub połączony z uszkodzeniem powstałym wskutek działania sił akceleracji i deceleracji.

Zmiażdżenie

Tego typu uraz zdarza się najrzadziej. Ma miejsce wtedy gdy głowa zostanie uwięziona miedzy dwoma  twardymi obiektami jak np. koło samochodowe i podłoże. Najczęściej prowadzi do uszkodzenia podstawy czaszki i nerwów wychodzących z pnia mózgu. Nie zawsze prowadzi do utraty świadomości.

WTÓRNE USZKODZENIE

Szereg biochemicznych procesów zachodzących w uszkodzonych komórkach w pierwszych minutach, godzinach,  dniach po urazie, związanych ze zmienionym przepływem mózgowym oraz zmianami ciśnienia wewnątrzczaszkowego po urazie. Uszkodzenie jest następstwem niedotlenienia i/ lub niedokrwienia  mózgu.  Wtórne uszkodzenie pogłębia zniszczenie i pogarsza rokowanie pacjenta

TRZECIORZĘDOWE USZKODZENIE

Może powstać w dowolnym czasie po pierwotnym i wtórnym uszkodzeniu mózgu ( dni lub tygodnie po urazie)  jako następstwo krwotoku,  stłuczenia, obrzęku i zakrzepicy. Każde wynaczynienie krwi i innych płynów do tkanki mózgowej powoduje jej obrzęk Cały problem polega na tym, że czaszka jest zamkniętą sztywną strukturą. Gdy mózg brzęknie, napotyka na opór twardych ścian kostnych,  obrzęknięte tkanki i naczynia zostają uciśnięte przez kości czaszki. Ma to niekorzystny wpływ na przepływ krwi w mózgu i  ciśnienie wewnątrzczaszkowe.  Wzrost ciśnienia śródczaszkowego jest niebezpieczny dla pacjenta i może zakończyć się tragicznie. Dlatego pacjenci po urazie mózgu powinni mieć w szpitalu monitorowane ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Inne sposoby  zapobiegania wzrostowi ciśnienia wewnątrzczaszkowego u ofiar urazu głowy to  zapewnienie pacjentowi wentylacji mechanicznej  respiratorem, ścisła kontrola przyjmowany codziennie płynów i jonów, wdrożenie leczenia przeciwobrzękowego.

Gdy w następstwie urazu zostaną uszkodzone naczynia tętnicze i żylne , krew wycieka do tkanki mózgowej  a następnie krzepnie. Skrzep wywiera ucisk na okoliczną tkankę mózgową powodując jej zniszczenie i odczyn miejscowy w postaci obrzęku. Krwiaki i skrzepy mogą powstawać w samej tkance mózgowej – krwiak wewnątrzmózgowy lub pomiędzy mózgiem i kośćmi czaszki- krwiak podtwardówkowy i nadtwardówkowy. Krwiaki mogą powstawać nawet po niewielkim urazie. Dlatego pacjenci po urazie głowy są przyjmowani do szpitala na obserwację do czasu gdy zniknie ryzyko powstania krwiaka.