ZESPÓŁ ASPERGERA
to całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu. Zaburzenie to obejmuje przede wszystkim upośledzenie umiejętności społecznych, trudności w akceptowaniu zmian, ograniczoną elastyczność myślenia przy braku upośledzenia umysłowego oraz szczególnie pochłaniające, obsesyjne zainteresowania, natomiast rozwój mowy oraz rozwój poznawczy przebiega bardziej prawidłowo w porównaniu do autyzmu dziecięcego. Głównymi kryteriami różnicującymi zespół Aspergera od autyzmu głębokiego są brak opóźnienia rozwoju mowy i innych istotnych jej zaburzeń uniemożliwiających logiczną komunikację, prawidłowy rozwój poznawczy.
Po raz pierwszy zespół Aspergera opisał w 1944 roku doktor Hans Asperger, od którego nazwiska pochodzi nazwa choroby. Zwrócił on uwagę, że niektóre dzieci na wczesnym etapie rozwoju mają dobrze rozwiniętą mowę i zdolności poznawcze, ale wykazują zaburzenia w rozwoju motorycznym i społecznym. Na zespół Aspergera statystycznie częściej chorują chłopcy niż dziewczynki, podobnie jak w przypadku autyzmu wczesnodziecięcego. Do tej pory nie wiadomo, co leży u podstaw rozwoju syndromu Aspergera. Przyjmuje się, że za zaburzenia ze spektrum autyzmu odpowiadają nieprawidłowości neurologiczne i zaburzenia w rozwoju płodowym.
objawy
Osoby z zespołem Aspergera mają dużo lepiej rozwinięte zdolności poznawcze oraz język niż osoby autystyczne. Ich potencjał intelektualny ułatwia terapię i radzenie sobie z codziennymi obowiązkami. Na zespół Aspergera składają się problemy z akceptacją zmian, ograniczona elastyczność myślenia, obsesyjne zainteresowania, ale nie ma zaburzeń rozwoju mowy. Osoby z zespołem Aspergera wykazują lepszą adaptację społeczną niż osoby autystyczne. Objawy chorobowe zespołu Aspergera są mniej nasilone niż w autyzmie wczesnodziecięcym. W życiu dorosłym osoby z zespołem Aspergera mogą uchodzić za odmieńców, dziwaków i ekscentryków.
Do objawów zespołu Aspergera zalicza się: zaburzenia relacji społecznych, niechęć do współpracy w grupie,zaburzenia języka – mowa sztywna, pedantyczna, niezdolność rozumienia znaczeń przenośnych i ukrytych, dosłowne odczytywanie komunikatów, nietypowa prozodia i intonacja głosu, wąskie i specyficzne, ograniczone do jednej dziedziny wiedzy, zainteresowania, powtarzalne i rutynowe zachowania, problemy z komunikacją niewerbalną, unikanie kontaktu wzrokowego, skąpa mimika i gestykulacja, dystans fizyczny, unikanie bliskości, brak empatii, nieumiejętność odczytywania mowy ciała innych ludzi, czasami, choć nie zawsze, niezdarność ruchową, dyspraksję i zaburzenia manualne.
Cechą charakterystyczną dla zespołu Aspergera są zachowania obsesyjne. Osoby z zespołem Aspergera potrafią interesować się tylko jedną dziedziną wiedzy, np. matematyką, astronomią czy geografią. Równie dobrze w sposób obsesyjny zapamiętują rozkłady pociągów – wykazują umiejętność mechanicznego zapamiętywania. Zainteresowania osób z zespołem Aspergera mogą przybrać formę kolekcjonowania albo układania rzeczy w określonym porządku.
Osoby z zespołem Aspergera uwielbiają stałość otoczenia, nie lubią zmian. Prowadzą uporządkowane życie, według ustalonych schematów, są mało elastyczni. Osoby z zespołem Aspergera (ZA) mają trudności w prowadzeniu rozmowy opartej na wymianie poglądów, ponieważ przejawiają tendencję do powracania do tych tematów, które je interesują. Nie rozumieją żartów albo śmieją się w nieodpowiednim momencie.
Zespół Aspergera występuje dużo częściej niż klasyczny autyzm – na każdy przypadek autyzmu przypada kilka przypadków zespołu Aspergera. Wpływ czynników genetycznych wydaje się dużo wyraźniejszy niż w przypadku klasycznego autyzmu. Świadczą o tym badania, które udowadniają, że rodzice dziecka z zespołem Aspergera, najczęściej ojciec, sami wykazują cechy autystyczne. U rodziny dzieci z syndromem Aspergera znacznie częściej stwierdza się takie cechy, jak intensywne i izolowane zainteresowania, zachowania kompulsywne i rutynowe oraz problemy w kontaktach społecznych. Inne badania wskazują spory odsetek jedno- i dwubiegunowych depresji wśród krewnych dzieci z zespołem Aspergera.
Wśród specjalistów i badaczy nadal trwa debata, czy zespół Aspergera jest typem autyzmu, czy odrębną jednostką chorobową. Potocznie zespołem Aspergera określa się wszystkie łagodne postacie zaburzeń autystycznych. Precyzja diagnostyczna jest o tyle istotna, że zespół Aspergera bardzo trudno zdiagnozować. Granice zespołu Aspergera są nieostre – bardzo łatwo pomylić go z autyzmem atypowym, autyzmem wysokofunkcjonującym, zaburzeniami semantyczno-pragmatycznymi czy upośledzeniem zdolności niewerbalnego uczenia się. Diagnoza różnicowa jest o tyle ważna, że zespół Aspergera może uprawdopodabniać rozwój innych zaburzeń, np. depresji. Chociaż syndrom Aspergera jest chorobą nieuleczalną, to jednak wczesna terapia umożliwia chorym całkiem sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie.
Bibliografia
- Bryńska A., Jagielska G., Komender J., Autyzm i zespół Aspergera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3812-5.
- Firth U., Autyzm i zespół Aspergera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3093-5.
- Gałkowski T., Kossewska J., (red.), Autyzm wyzwaniem naszych czasów, Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2004, ISBN 83-7271-062-7.
- Luepker I., Reichenberg-Ullmann J., Ullmann R., Zespół Aspergera i autyzm – skuteczne leczenie bez psychotropów, Wydawnictwo Lekarskie Similimum, Nowy Sącz 2010, ISBN 978-83-928687-1-2.
- Olechnowicz H., Wokół autyzmu. Fakty, skojarzenia, refleksje, WSiP, Warszawa 2004, ISBN 83-02-08923-0.
- Pisula E., Autyzm u dzieci. Diagnostyka, klasyfikacja, etiologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13063-6.
- Randall P., Autyzm. Jak pomóc rodzinie?, GWP, Gdańsk 2002, ISBN 83-87957-54-2.
